Tüm dünyada etkisini gösteren COVID-19 pandemisi sonrası , diğer enfeksiyon hastalıkları ve bu hastalıklardan korunma yolları önem kazanmıştır. çocukluk çağında oldukça hızlı ilerleyip sakatlık,körlük,zeka geriliği,işitme kaybı ,uzuv kaybı hatta ölüme sebep olan en önemli hastalıklardan biri de menenjitlerdir.menenjit enfeksiyonu beyin ve sinir sistemini saran zarın iltihabı demektir.Çocukluk çağında menenjite neden olan birçok mikroorganizma vardır. Ancak en sık menenjit yapan 3 bakteriden biri neiseria menengitidis dediğimiz meningokok mikrobudur. Bebekler ve ilk 5 yaştaki çocuklar bağışıklık sistemlerinin gelişmemiş olması ve bakterinin ülkemizde küçük yaş grubunda daha sık görülmesi nedeniyle en önemli risk grubunu oluşturmakla birlikte, ergenlerde ikinci en sık görüldüğü dönemi oluşturur. Bu nedenle çocukluk çağında meningokok hastalığından korunmada en önemli yöntem aşılamadır. Meningokok hastalığına yol açan tüm serogruplara karşı koruyucu tek bir aşı bulunmamaktadır.
Hastalığın bulaşmasında tek kaynak insandır. Meningokok bakterisi, kişiden kişiye, temas ya da öksürme, hapşırma sırasında ağızdan yayılan hava veya damlacık yoluyla bulaşır Hastalık başlangıçta üşüme, titreme, ateş, halsizlik, burun akıntısı, kas ağrıları, güçsüzlük, kusma ishal gibi semptomlarla ortaya çıkar. Bu bulgular hastalığa özgü olmadığı için tanısı zor ve yanıltıcıdır, spesifik belirtiler ortaya çıktığında ise tedavi için geç kalınmış olabilir.
Meningokok mikrobunun A, B, C, Y, W135 şeklinde alt tipleri bulunmaktadır. Bu tiplerin coğrafya ve ülkelere göre dağılımı ve sıklığı farklılık göstermektedir. Bizim ülkemizde W135, B, A, Y tipleri enfeksiyona neden olmaktadır. Meningokok enfeksiyonunun A, C, Y, W135 tiplerine etkili dörtlü menenjit aşısı (Ticari isimleri Menactra, Nimenrix,Menveo ) 2005 yılında ABD’de ruhsatlı olarak uygulanmaya başlanmıştır. Yaklaşık 65 ülkede ruhsatlı bir aşıdır. Türkiye’de ise 2013 yılından beri uygulanmaktadır.
Bexsero ve Trumenba markasıyla 2 adet MenB aşısı bulunmakla birlikte ülkemizde yalnızca Bexsero ruhsat alarak kullanıma girmiştir.En son çıkan menenjit aşısı ise meningokok mikrobunun B tipine karşı etkili bir aşıdır (Ticari ismi Bexsero).Bizim ülkemizde Kasım 2018 tarihi itibari ile ruhsatlı olarak uygulanmaya başlanan aşı, aslında Dünya’da yeni bir aşı değildir. 2013 yılında ilk kez ABD’nde ruhsat almış, klasik aşı yan etkileri dışında, ciddi bir yan etkisi görülmemiştir.
Men A, C, W135, Y alt tiplerini içeren aşılar:(menactra,menveo,nimenrix)
1.Menactra: Ülkemizde 9 aydan itibaren uygulanmaktadır.Kas içi enjeksiyon şeklinde yapılır.
9-23 ay arasındaki çocuklarda 3 ay ara ile 2 doz,24 aydan sonra tek doz uygulanmaktadır
9-23 AY :9.AY-12.AY
2-11 YAŞ : TEK DOZ
2.Nimenrix: Ülkemizde 6 haftalıktan itibaren kasiçi uygulanabilecek formu mevcuttur.Aşılamaya 6 aydan önce başlanan bebeklerde 2 ay ara ile 2 doz, 12 aylıkken pekiştirme dozu olmak üzere toplam 3 doz yapılır.Aşılamaya 6.aydan sonra başlanan bebeklerde bir doz ve 12 aylıkken pekiştirme dozu olmak üzere toplam 2 doz yapılır.Aşılamaya 1 yaştan sonra başlanan bebeklerde tek doz yapılır.
2-6 AY:2,4 VE 12.AYDA
7 -12 AY: 7.AY,12.AYDA
13 AY:TEK DOZ
3.Menveo: Ülkemizde 2 ay ve sonrası kullanımı için onayı bulunmaktadır. Aşılamaya 6 aydan önce başlanan bebeklerde 2 ay ara ile 3 doz, 12 aylıkken pekiştirme dozu olmak üzere toplam 4 doz yapılır Aşılamaya 6.aydan sonra başlanan bebeklerde bir doz ve 12 aylıkken pekiştirme dozu olmak üzere toplam 2 doz yapılır.Aşılamaya 2 yaştan sonra başlanan bebeklerde tek doz yapılır.
2-6 AY:2,4,6 VE 12.AYDA
7 -23 AY: 7.AY,12.AYDA
24 AYDA :TEK DOZ
Men B alt tiplerini içeren aşı(Bexsero)
Bexsero: Ülkemizde 2. aydan itibaren uygulanabilir.6 ay öncesi başlanan aşılamada 2 ay ara ile 3 doz ve 12.ayda pekiştirme dozu olmak üzere toplam 4 doz; 6-11 ay arası 2 ay ara ile 2 doz ve 12.ayda pekiştirme dozu olmak üzere toplam 3 doz, 1 yaşından sonra 2 ay ara ile 2 doz ve son dozdan 1 yıl sonra pekiştirme dozu olmak üzere toplam 3 doz, 24 ay ve sonrası çocuklar için ise 2 ay ara ile toplam 2 doz olarak uygulanır.
2-5 AY (3+1):2,4,6 VE 13.AY
6-11 AY(2+1):6,8 VE 13.AY
1-2 YAŞ(2+1):2 AY ARA İLE 2 DOZ VE SON DOZDAN 1 YIL SONRA 1 DOZ
2 YAŞ ÜSTÜ : 2 AY ARA İLE 2 DOZ
Bexsero aşısı ile beraber özel aşı şemasına uygun olarak diğer meningokok aşılarının yapılmasına da devam edilmelidir. Ayrıca bu aşıların hiç birinin diğer çocukluk çağı aşıları ile birlikte uygulanmasında sorun bulunmamaktadır.
Aşılanan kişilerin çoğunda ciddi yan etki ile karşılaşılmamaktadır.Aşı sonrası vücut genelinde hastalığa yol açacak düzeyde ciddi yan etki görülmesi beklenmese de, aşı uygulanan bölgede kızarıklık,şişlik ve hassasiyet, yüksek ateş gibi yan etkiler görülebilmektedir.Aşı çeşitli durumlarda istenmeyen etkilere yol açabilir. Bu durumlarda bazı kişilerde aşının yapılması sakıncalı olabilir. Daha önce meningokok aşısına alerjik reaksiyon göstermiş olanlar,aşının içinde bulunan herhangi bir maddeye allerjisi olanlara hekim kontrolü ve onayı olmadan aşı uygulanmamalıdır:
Sonuç olarak, meningokok hastalıkları bulaşma durumunda önemli sekel bırakır ve ölüme neden olabilir. Enfeksiyona karşı koruma amaçlı aşılar ülkemizde de mevcuttur ve güvenle kullanılabilir.