Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Nedir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması, sanık hakkında hükmolunan cezanın belli bir denetim süresi içerisinde sonuç doğurmaması, denetim süresi boyunca kasıtlı bir suç işlenmez ve yükümlülüklere uygun davranılırsa ceza kararının ortadan kaldırılması ve davanın düşmesine yol açan bir cezanın bireyselleştirilmesi kurumudur. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kurumunda ortada sonuç doğuracak bir mahkeme hükmü yoktur. Mahkeme, hukuk sisteminde sonuç doğuracak şekilde kararını henüz açıklamamış, açıklamayı geri bırakmıştır. Yani sanık ne beraat etmiş ne de işlediği sabit görülen suçtan herhangi bir ceza almış durumdadır. Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararının verilmesi halinde sanık, beş yıl süreyle denetim süresine tâbi tutulmaktadır. Denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlenmediği ve denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere uygun davranıldığı takdirde, açıklanması geri bırakılan hüküm ortadan kaldırılarak, davanın düşmesi kararı verilir. Ancak denetim süresi içinde kasten yeni bir suç işlemesi veya denetimli serbestlik tedbirine ilişkin yükümlülüklere aykırı davranması halinde, mahkeme hükmü açıklar.
Belirtmek gerekir ki, denetim süresi içinde kişi hakkında kasıtlı bir suç nedeniyle bir daha hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Ayrıca beş yıllık denetim süresi kapsamında bir yıldan fazla olmamak üzere mahkemenin belirleyeceği süreyle, sanığın denetimli serbestlik tedbiri olarak
a) Bir meslek veya sanat sahibi olmaması halinde, meslek veya sanat sahibi olmasını sağlamak amacıyla bir eğitim programına devam etmesine,
b) Bir meslek veya sanat sahibi olması halinde, bir kamu kurumunda veya özel olarak aynı meslek veya sanatı icra eden bir başkasının gözetimi altında ücret karşılığında çalıştırılmasına,
c) Belli yerlere gitmekten yasaklanmasına, belli yerlere devam etmek hususunda yükümlü kılınmasına ya da takdir edilecek başka yükümlülüğü yerine getirmesine,
karar verilebilecektir.
Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Şartları Nelerdir?
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması (HAGB) kararı verilebilmesi için bazı şartların gerçekleşmesi zorunludur. Bu şartlar şu şekildedir:
- Hükmolunan cezanın 2 yıl ve daha az süreli hapis cezası veya adli para cezası olması gerekir.
- Sanığın daha önce kasıtlı bir suçtan mahkum olmamış bulunması gereklidir.
- Mahkemece, sanığın kişilik özellikleri ile duruşmadaki tutum ve davranışları göz önünde bulundurularak yeniden suç işlemeyeceği hususunda kanaate varılması gereklidir.
- Suçun işlenmesiyle mağdurun veya kamunun uğradığı zararın, aynen iade, suçtan önceki hale getirme veya tazmin suretiyle tamamen giderilmesi gereklidir.
- Sanığın HAGB kararı verilmesini kabul etmesi gereklidir.
Bazı suçlar bakımından HAGB kararı verilmemesi hüküm altına alınmıştır. Bu suçlar şu şekildedir:
- 477 sayılı Disiplin Mahkemeleri Kanunu kapsamındaki disiplin suçlarının ceza miktarı ne olursa olsun hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilemez. Ancak, disiplin suçu 26.02.2008 tarihinden önce işlenmişse hükmün açıklanmasının geri bırakılması hükümleri uygulanabilir.
- Karşılıksız çek keşide etme suçu
- İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu
- Disiplin veya tazyik hapsi gerektiren filler
- Anayasanın 174 üncü maddesinde koruma altına alınan inkılâp kanunlarında yer alan suçlar
Cezanın ertelenmesi, mahkeme tarafından verilen mahkumiyete ilişkin kararın ertelenmesidir. Mahkeme cezanın ertelenmesi aşamasında hükümlüye denetim süresi belirler. Bu denetim süresi en az 1 yıl, en çok 3 yıl olabilecektir. Denetim yükümlüsünün denetim süresinde kasıtlı suç işlemesi halinde veya hakim uyarısına rağmen yükümlülüklerini yerine getirmemesi durumunda ertelenen cezanın kısmen veya tamamen infaz kurumunda çektirilmesine karar verilir.
Cezanın Ertelenmesinin Şartları Nelerdir?
Ancak cezanın ertelenebilmesi için gerekli şartlar vardır. Bu şartlar şu şekildedir:
- Kişinin işlediği suçtan dolayı 2 yıl ya da daha az süreli hapis cezasına hükmedilmiş olması gerekmektedir.
- Kişi hakkında daha önce kasıtlı bir suçtan dolayı üç aydan fazla hapis cezasına hükmolunmamış olması (taksirle işlenen suçlar bakımından erteleme uygulanabilir)
- Suç işledikten sonra yargılama süresince gösterdiği pişmanlık sebebiyle tekrar suç işlemeyeceği noktasında mahkemede kanaat uyandırması halinde cezanın ertelenmesine karar verilebilir.
HAGB kararı ile Cezanın Ertelenmesinin Farkları Nelerdir?
HAGB kararı ile sanığın denetim sürecini sorunsuz bir şekilde geçirmesi halinde açıklanması geri bırakılan hüküm açıklanmaz. Sanığın adli sicil kaydına HAGB kararının herhangi bir yansıması olmaz. Ancak cezanın ertelenmesi kararı verilen hallerde hükümlü öngörülen denetim süresi sonunda ertelenmiş cezasını infaz kurumu dışında infaz etmiş olur ve bu ertelenmesine verilen hüküm adli sicil kaydına yansır.
HAGB kararı verilecek haller 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası veya adli para cezalarıdır ancak cezanın ertelenmesi yalnızca 2 yıl veya daha az süreli hapis cezası için söz konusu olacaktır.
HAGB kararı verilebilmesi için daha önceden kasıtlı bir suçtan dolayı sanık hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı verilmemiş olmalıdır ancak cezanın ertelenmesi kurumunda kasıtlı bir suçtan dolayı sanığın daha önceden 3 aydan fazla hapis cezasına çarptırılmamasını hüküm altına alınmıştır.
HAGB kararı sanığın talebi ve onayı olmadan verilemez ancak ertelemeye karar verilebilmesi için hükümlünün onayının alınması gerekmez.
